Deferred Tax Assets / Liabilities Nedir?
(Ertelenmiş Vergi Varlıkları ve Yükümlülükleri)
Ertelenmiş vergi kalemleri, bir şirketin finansal muhasebesi ile vergi muhasebesi arasındaki zamanlama farklarından kaynaklanan geçici farkların bilançoya yansımasıdır. Şirket bugün bir gelir ya da gideri muhasebe kurallarına göre bir şekilde, vergi mevzuatına göre farklı bir şekilde tanımlamış olabilir. Bu da gelecekte ödenecek ya da geri alınacak vergi tutarlarını doğurur.
Ertelenmiş Vergi Varlığı (Deferred Tax Asset - DTA):
Şirketin gelecekte daha az vergi ödeyeceği anlamına gelir. Örneğin, geçmiş dönem zararları mevcutsa ve bu zararlar ileride kârlardan mahsup edilebilecekse DTA oluşur. Ya da bazı giderler muhasebeye göre yazılmıştır ama vergi mevzuatına göre henüz kabul edilmemiştir; bu da gelecekte vergi avantajı sağlar.
Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü (Deferred Tax Liability - DTL):
Şirketin gelecekte daha fazla vergi ödeyeceği anlamına gelir. Örneğin, muhasebeye göre büyük bir kâr kaydedilmiştir ama vergiye esas kâr daha düşüktür. Devlet bu farkı bir kenara yazar ve ileride vergi alacağını tahsil eder. Şirketin gelecekteki vergi borcu gibi düşünülebilir.
Basit bir örnek:
Bir şirket amortismanı muhasebeye göre 10 yıla, vergiye göre 5 yıla yaymış olsun. İlk yıllarda vergi gideri daha fazla olur ve daha az vergi ödenir. Bu fark nedeniyle gelecekte devlet "sen daha az ödedin, ben bu farkı alırım" der → DTL oluşur. Tersi durumda ise DTA oluşur.
Yatırımcı açısından önemi:
Bu kalemler nakit çıkışı yaratmaz ama gelecekteki vergi yükü ya da avantajını temsil eder. Büyük DTA varsa, ileride daha az vergi ödenebilir ve net kâr artabilir. Büyük DTL varsa, ileride vergi yükü artabilir ve temettü gibi nakit dağıtımları etkilenebilir.
Sonuç olarak, bu kalemler teknik görünse de, bir şirketin gelecekteki net kârlılığına ve temettü potansiyeline doğrudan etki eder. Ciddi bilanço okuması yapanlar için dikkate alınması gereken önemli detaylardır.
