Economic Value Added, yani Türkçesiyle Ekonomik Katma Değer, bir şirketin gerçekten değer üretip üretmediğini anlamak için kullanılan gelişmiş bir finansal göstergedir. Bilanço ve gelir tablolarında kâr görülebilir ama o kârın ne kadarının yatırımcıya gerçek anlamda fayda sağladığını EVA bize söyler. Çünkü EVA, sadece kârı değil, o kârın elde edilmesi için kullanılan sermayenin maliyetini de hesaba katar.
Şirketin faaliyetlerinden elde ettiği vergiden sonraki net kâr (yani NOPAT) alınır ve bu kârdan, kullanılan sermayenin maliyeti düşülür. Buradaki sermaye maliyeti, şirketin borçlanma ve özsermaye üzerinden yatırımcılara sunduğu getiri beklentisinin ağırlıklı ortalamasıdır, yani WACC dediğimiz oran. Eğer şirket bu maliyetin üzerinde bir gelir üretebiliyorsa, işte o zaman "gerçekten" değer yaratıyor demektir.
Örneğin bir şirket 100 milyon TL faaliyet kârı elde etmiş olsun ama bu kârı üretmek için kullanılan sermayenin maliyeti 80 milyon TL’yi buluyorsa, şirketin EVA’sı 20 milyon TL olur. Bu pozitif bir değer üretimidir. Ancak tam tersi olursa, yani kârınız sermaye maliyetini karşılamıyorsa, o zaman yatırımcı açısından bakıldığında, şirket sermayeyi verimsiz kullanıyor ve aslında değer kaybettiriyor anlamına gelir.
Kısacası EVA, bir şirketin bilanço üzerinde görünen kârının ötesine geçip, o kârın ne kadarının sermayeyi gerçekten büyüttüğünü sorgular. Sadece “kârlı mı?” değil, “verimli mi, yatırımcı için değer üretmiş mi?” diye sorar. Bu yüzden özellikle uzun vadeli yatırımcılar için EVA çok kıymetli bir filtredir. Kazanç makyajlarına aldanmadan, sermayeyi doğru kullanıp kullanmadığını objektif şekilde görmemizi sağlar.
EVA Ne Anlatır?
-
Pozitif EVA: Şirket, sermaye maliyetini aşan bir kâr üretiyor → gerçekten değer yaratıyor.
-
Negatif EVA: Şirket, yatırımcının beklediği getiriyi bile sağlayamıyor → sermaye israfı var.
Yatırımcı Gözüyle EVA Neden Önemli?
-
Kârlı görünen bir şirket aslında değer kaybettiriyor olabilir. EVA bunu ortaya çıkarır.
-
Faaliyet kârı yüksek ama sermaye çok pahalıysa EVA negatif çıkar.
-
Warren Buffett tarzı “sermayeyi verimli kullanan şirket” arayanlar için ideal bir ölçüttür.
-
EVA analizleri özellikle uzun vadeli yatırım kararlarında “yalancı kârların” önüne geçer.
Pratik Örnek:
Diyelim ki bir şirketin:
-
NOPAT: 100 milyon TL
-
Sermaye (Capital Employed): 800 milyon TL
-
WACC: %10
EVA=100−(800×0.10)=100−80=20 milyon TL\text{EVA} = 100 - (800 × 0.10) = 100 - 80 = 20 \text{ milyon TL}EVA=100−(800×0.10)=100−80=20 milyon TL
Şirket, 20 milyon TL gerçek katma değer yaratıyor. İşte bu, yatırımcı için mücevher niteliğinde bir sinyal!
